Meditatie en Genade

~Ton Lathouwers

[Uit het Archief van Mystieke Overpeinzingen]

In de nu volgende tekst wordt een samenvatting gegeven van een hoofdstuk uit het laatste boek van De Indiase zenmeester Ama Samy: Zen, ancient and modern. Het gedeelte dat handelt over genade is in deze samenvatting in zijn geheel opgenomen.

Meditatie en therapie
Er bestaat momenteel in het Westen een meditatie-hype, een explosie van meditatieve stromingen. Meditatie wordt daarbij in dienst gesteld van het streven naar gezondheid en welbevinden dat in onze consumptiemaatschappij hoogtij viert… De meditatievorm die daarbij meestal wordt aanbevolen en gepraktiseerd is mindfulness. Het is een meditatievorm die geseculariseerd en gesimplificeerd is, en bovendien is losgemaakt uit de traditie en de symbolen van de cultuur waarin ze oorspronkelijk thuis hoorde.

Wat is er te zeggen over deze geseculariseerde, gesimplificeerde en verwaterde vorm van meditatie, die momenteel in het Westen aanbevolen en geprezen wordt? Kunnen we zo‟n vorm, hoezeer die ook gesimplificeerd is, niet gebruiken als die ons kan helpen onze gezondheid en ons welbevinden te verbeteren? Natuurlijk kan dat. Maar is dit werkelijke meditatie? Kan deze vorm van meditatie de complexe en traditiegebonden meditatievormen echt vervangen? Absoluut niet. … Traditionele vormen van meditatie zijn op nirwana gericht, op kensho, satori, wijsheid, compassie, ook al is een mogelijk neveneffect daarbij bevordering van de gezondheid…

Zen en de therapeutische inbreng
Zenmeditatie is ook therapeutisch, zeker, maar het is geen therapie in de gewone zin van het woord… Zenmeditatie is religieus, hoewel het geen religie is. … Zen vereist volgens de traditie Grote Twijfel, Groot Geloof en Grote Inzet. Men komt tot zen omdat men op zoek is naar bevrijding uit het eigen lijden en vanuit een verlangen van het hart naar ontwaken. Men kan aanvankelijk ook tot zen komen omdat men op zoek is naar een soort genezing, naar iets als vrede of vrijheid. En dan kan het gebeuren dat men later, in de loop van de zenbeoefening, de diepere verlangens van het hart ontdekt…
Hoe dan ook: men zal zichzelf moeten tegenkomen en moeten strijden in de eenzaamheid van het eigen hart, met de eigen twijfels en vragen, ook al gebeurt die innerlijke reis samen met een leraar en een sangha. Want meditatie en geloof worden opgewekt en gevoed door menselijke relaties. Het is immers de liefde die werkelijk heelt en bevrijdt, of dat nu in therapie gebeurt of in meditatie.

Het juiste zitten in meditatie
De basis van de zenpraktijk is zitmeditatie, shikantaza. Dit wordt in zen gedaan in geloof en vertrouwen. Geloof en vertrouwen: niet in iets of in een persoon, maar enkel en alleen in de zin van „geborgen te zijn in het Mysterie en gegrond in dit Mysterie‟. Het betekent natuurlijk ook een zeker vertrouwen in de zenweg zelf, in de leraar en vooral in de eigen hart-geest. In dit mysterie en in deze openheid kan men komen tot realisatie van een onvoorwaardelijke zelf-aanvaarding en eenheid met alles. Er ontstaat in de zazen dan een diep besef van wat de middeleeuwse mystica Juliana van Norwich bedoelde met de woorden: „All shall be well… All manner of things shall be well‟ . Of in de woorden van Hung Men: „Elke dag is een Goede dag‟.

Lees verder