~Wil Derkse
In onze haastige, schreeuwerige en opgefokte cultuur is een opvallende gevoeligheid te signaleren voor traditionele, langdurig beproefde, om niet te zeggen ‘ouderwetse’ waarden en kwaliteiten, die met die cultuur sterk contrasteren. Hoeveel mensen keken er niet ontroerd naar de documentaire film ‘Etre et avoir’, waarin een meesterlijke en liefdevolle onderwijzer in een Frans dorpsschooltje zijn leerlingen begeleidt in hun groeiproces – het ‘oude leren’ op z’n best! En met een minimaal promotiebudget trekt de film ‘Into great silence’, over het leven van de kartuizer monniken in La Grande Chartreuse, wereldwijd honderdduizenden bezoekers. Er zijn meer voorbeelden. Opvallend dat steeds houdingen van geduld, het cultiveren van de stilte en het vermogen om te dienen (de deemoed) hierin centraal staan. Denk ook aan de veelbekeken kloosterseries van Leo Fijen op KRO/RKK, de aantrekkingskracht op drommen jonge mensen van Taizé en de miljoenen boeken van de benedictijner monnik Anselm Grün die wereldwijd gelezen zijn en worden.
Een hype? Nostalgie? Deze elementen kunnen best een beetje meespelen, maar ik geloof dat er iets aan de hand is dat serieus te nemen is. Mensen verlangen naar geestelijke vitaliteit, en hebben er een goede neus voor welke waardevolle bronnen deze vitaliteit kunnen voeden.
Spiritualiteit is een ander woord voor menselijke vitaliteit. Het gaat om de mate waarin je geestelijk (nog) in leven bent. Spiritualiteit heeft te maken met levensélan (wat je beweegt en bezielt) met levensoriëntatie (op welke waarden je wilt koersen), met levensstijl (de levensinrichting die élan en oriëntatie levend en fris houdt) en met levenstransformatie (het geduldig groeien in de richting van meer kwaliteit).
Het Griekse woord voor geest, ‘pneuma’, (waarvan het Franse woord voor ‘band’- ‘pneu’- is afgeleid) vind ik in een notendop goed aangeven wat spiritualiteit wil aanreiken. Van onszelf zijn we maar slappe bandjes, maar wel bandjes met het vermogen om gevuld te worden. Dat gebeurt door contact met bronnen van geestkracht. Dit contact moeten we goed onderhouden. Want ook een goed opgepompte band loopt leeg wanneer die niet regelmatig wordt bijgevuld. En we kunnen alleen voor anderen een bron(netje) van geestkracht zijn wanneer we ons ‘op spanning’ houden. Groei is ‘pneumatisering’.
Spiritualiteit heeft inderdaad te maken met ons groeivermogen. Mensen hebben een merkwaardige openheid in hun bestaan. We zijn niet voor 100% bepaald door afkomst, materiële factoren, sociaal-culturele context, en wat we uit ons eigen verleden hebben meegebracht. Er is een openheid waardoor we als het ware dagelijks ‘vanuit de Geest’ een beetje ‘opnieuw geboren kunnen worden’ (Joh., 3). Ook al zijn er bij het ouder worden talrijke lichamelijke beperkingen, tegelijkertijd kan de geestelijke openheid worden gecultiveerd en gevuld.
Lees verder
